نحوه کاهش قند خون به طور طبیعی (بدون پزشک)
گرچه خوردن یک کوکی یا شیرینی شما را نمیکشد اما مصرف مقدار زیادی شکر به صورت روزانه، باعث آسیب جدی به بدن میشود. غذاهای پرکربوهیدرات مانند کلوچهها و شیرینیها منجر به افزایش سطح قند خون میشوند که این مسئله برای بدن بسیار مضر است.
حال سوال این است که آیا میتوان قند خون را به طور طبیعی کاهش داد؟
پاسخ ساده است؛ بله، به کمک رژیم کتوژنیک. اگر به صورت دقیق رژیم کتو را دنبال کنید، میتواند سطح قند خون شما را به طور طبیعی و موثر کاهش دهد. در ادامه به بررسی اطلاعات و تحقیقات موجود در این زمینه میپردازیم.
خوشبختانه ما در بدن خود هورمونی به نام انسولین داریم که با وارد کردن قند به سلولها، به کاهش قند خون کمک میکند. گرچه انسولین در کاهش قند خون تاثیر زیادی دارد، اما نمیتواند با تمام غذاهای پرکربوهیدراتی که وارد بدن میشوند، مقابله کند؛ به همین دلیل ما باید به بدن خود در حفظ سطح قند خون مناسب کمک کنیم. در پیش گرفتن رژیم کتوژنیک میتواند با کاهش قند خون و سایر فوایدی که برای سلامتی دارد، در این مسیر به شما کمک کند.
علائم قند خون بالا
مواد غذایی فرآوری شده مانند انواع کیک، کلوچه، شیرینی، شکلات و آبنبات (و حتی برخی غذاهای نشاستهدار مانند برنج، لوبیا و سیب زمینی) میتوانند باعث افزایش سریع سطح قند خون شوند. پس از یک وعده غذایی حاوی این قبیل غذاها، قند خون میتواند به قدری افزایش یابد که انسولین قادر به کنترل آن نباشد. از جمله عوارض جانبی این امر، خستگی، تاری دید، سر درد، مشکل تمرکز، تکرر ادرار و ... است.
اگر هرروز غذاهای پر کربوهیدرات زیادی مصرف میکنید، در معرض خطر ابتلا به دیابت نوع 2 هستید. دیابت نوع 2 یک بیماری متابولیک است که در اثر عادات غذایی و سبک زندگی نادرست ایجاد میشود. دیابت نوع 1 نوع دیگری از این بیماری است که اغلب به صورت ارثی ایجاد میشود و در طی آن بدن انسولین تولید نمیکند یا مقدار انسولین تولید شده توسط بدن بسیار کم است. ابتلا به دیابت باعث آسیب به عروق خونی، کلیهها، چشمها و اعصاب میشود که عوارض زیر را به دنبال دارد:
- کاهش جریان خون
- افزایش ریسک حملات قلبی و مغزی
- آسیب عصبی در پا که منجر به زخم، عفونت و قطع عضو میشود.
- کاهش بینایی یا نابینایی
- نارسایی کلیه
چگونه بفهمیم که سطح قند خون بالایی داریم؟
برای تشخیص سطح قند خون بالا، پزشکان سطح A1c شما را بررسی میکنند. A1c به معنای هموگلوبینی است که قند خون به آن متصل شده است. هموگلوبین پروتئین حامل اکسیژن در گلبولهای قرمز است. آزمایشهای A1c درصد هموگلوبین متصل به قند خون را بررسی میکنند. اگر در طی سه ماه گذشته میزان قند خون بالا بوده باشد، بنابراین هموگلوبین بیشتری گلوکزیته میشود؛ به این معنا که هموگلوبینهای بیشتری در معرض اتصال به قند خون قرار دارند. با توجه به این مسئله، آزمایش A1c اندازه گیری دقیقی از میزان قند خون در طی دو الی سه ماه گذشته ارائه میدهد.
در صورتی که سطح A1c 6.5 درصد یا بالاتر باشد، دو آزمایش دیگر مشخص میکند که شما مبتلا به دیابت هستید یا خیر. در صورتی که A1c بین 5.7 الی 6.4 باشد، پیش دیابت تشخیص داده میشود و اگر این مقدار کمتر از 5.7 باشد، سطح قند خون نرمال است.
البته دکتر کریس مسترجان توصیه میکند که تنها سطح A1c را مد نظر قرار ندهید. علت این توصیه آن است که سطح بالای A1c به طور مستقیم منجر به دیابت نمیشود و ممکن است افراد دیابتی سطح A1c پایینی داشته باشند (در صورتی که سرعت گردش خون آنها بیش از میزان متوسط باشد). به عبارت دیگر این آزمایش به طور غیر مستقیم میزان قند خون را اندازه گیری میکند؛ بنابراین همیشه یک شاخص قابل اعتماد برای تشخیص دیابت نیست.
به عنوان مثال اگر چاق هستید و قند خون ناشتای شما به طور مداوم بالای 100 میلیگرم در دسی لیتر است (پیش دیابت) اما سطح A1c شما پایین است، هنوز هم باید به عنوان یک پیش دیابتی در نظر گرفته شوید و قند خون خود را از طریق تغییر در سبک زندگی و رژیم غذایی کاهش دهید.
بنابراین در نظر گرفتن قند خون ناشتا، قند خون بعد از غذا و سایر معیارها مانند وزن و اندازه دور کمر برای درک آنچه درون بدن میگذرد ضروری است. البته روشهای سادهای مانند در نظر گرفتن یک رژیم غذایی وجود دارد که به کمک آنها میتوانید سطح قند خون خود را به طور طبیعی کاهش دهید. در ادامه به بررسی این روشها میپردازیم.
در ابتدای این مقاله اشاره کردیم که قند خون از چه طریق افزایش مییابد. اگر در برنامه غذایی شما مصرف غذاهای پرکربوهیدرات مانند برنج، سیب زمینی، کیک و ... قرار دارد، خود را در معرض ابتلا به دیابت قرار دادهاید. با توجه به این مسئله، آیا کاهش مصرف کربوهیدرات باعث کاهش سطح قند خون میشود؟ پاسخ بسیار ساده است، هر چه بدن شما قند کمتری دریافت کند، سطح قند خون شما کاهش بیشتری خواهد داشت؛ بنابراین مصرف کمتر کربوهیدراتها باعث کاهش قند خون خواهد شد.
انجمن دیابت آمریکا توصیه میکند تنها غذاهایی که شاخص گلیسمی پایینی دارند مصرف کنید. غذاهای دارای شاخص گلیسمی پایین، میزان قند خون شما را افزایش نمیدهند. رژیم غذایی دیابت این انجمن شامل میوهها، سبزیجات، غلات کامل، لوبیاها، لبنیات فاقد چربی، ماهی، گوشت بدون چربی و مرغ است. این رژیم نسبت به مصرف غذاهای فرآوری شده مزایای زیادی دارد، اما یک مشکل وجود دارد؛ برخی از این مواد غذایی حاوی کربوهیدرات زیادی هستند که نه تنها قند خون را کاهش نمیدهند، بلکه باعث افزایش آن میشوند.
در یک متاآنالیز از 14 مطالعه روی رژیمهای غذایی متشکل از غذاهایی با شاخص گلیسمی پایین، محققان نتیجه گرفتند که انتخاب غذاهایی با شاخص گلیسمی پایین به جای غذاهای معمولی از نظر بالینی قند خون را به طور موثرتری در بیماران دیابتی کنترل میکنند. به عبارت دیگر، مصرف مواد غذایی با شاخص گلیسمی پایین مفید است، اما برای افرادی که نمیخواهند تا پایان عمر به مصرف داروهای کاهشدهنده قند خون ادامه دهند، روش قطعی و امیدوارکنندهای نیست؛ اما همچنان روشهای امیدوارکنندهای وجود دارد که نشان میدهد میتوان با استفاده از یک رژیم غذایی به بیماران دیابتی در قطع مصرف داروها کمک کرد.
رژیم جدید برای درمان دیابت نوع 2
در یکی از مطالعاتی که روی 28 شرکتکننده مبتلا به دیابت نوع 2 انجام شد، رژیم کتوژنیک به این افراد داده شد که پیشبینی میشود رژیم جدیدی برای دیابت نوع 2 باشد. داروهای دیابت در 17 نفر از 21 شرکتکننده کاهش یافته یا قطع شد. همچنین 7 نفر از 28 نفر توانستند مصرف داروهای دیابت خود را پس از 16 هفته قطع کنند.
افراد مبتلا به دیابت نوع 2 پس از در پیش گرفتن رژیم کتو و رژیم کم کربوهیدرات، شاهد کاهش وزن، کاهش قند خون، A1c و بهبود قابل توجه سایر پارامترهای سلامتی خواهد بود. همچنین ممکن است رژیمهای کتوژنیک برای بیماران مبتلا به دیابت نوع 1 نیز یک برنامه غذایی ایدهآل باشند. یک گزارش موردی از یک فرد 19 ساله نشان داد که ممکن است رژیم کتوژنیک توانایی متوقف کردن یا معکوس کردن فرایندهای خودایمنی در دیابت نوع 1 را داشته باشد. به عبارت دیگر یک رژیم غذایی متشکل از غذاهای کامل با کربوهیدرات کم، ممکن است قادر به کنترل یا درمان دیابت نوع 1 باشد.
محققان پس از تجزیه و تحلیل دادهها از 10 آزمایش تصادفی دریافتند که در مقایسه با سایر رژیمها، رژیمهای کم کربوهیدرات تاثیر بیشتری در کنترل قند خون بیماران مبتلا به دیابت نوع 2 دارند. در حقیقت آنها رابطه مشخصی بین محدودیت مصرف کربوهیدرات و کاهش قند خون کشف کردند؛ به این معنا که مصرف کربوهیدرات کمتر به معنای کاهش سطح قند خون است.
بیشتر بخوانید: سیر تا پیاز فت بمب کتوژنیک
آشنایی مختصر با رژیم کتوژنیک؛ درمان موثر دیابت نوع 2
رژیم کتوژنیک، رژیمی است که میزان مصرف کربوهیدرات روزانه را به حدود 20 الی 30 گرم کربوهیدرات خالص محدود میکند. برای محاسبه کربوهیدرات خالص باید میزان فیبر را از کربوهیدرات کل کم کنید. محدود کردن مصرف کربوهیدرات، بدن را وادار به چربی سوزی برای تامین انرژی مورد نیاز خود میکند؛ این فرایند کتوز نامیده میشود. طی فرایند کتوز سطح قند خون و میزان A1c کاهش مییابد.
در ادامه فهرستی مختصر از آنچه مصرف آن در رژیم کتو مجاز و غیر مجاز است آورده شده است:
مواد غذایی غیر مجاز برای کاهش قند خون در رژیم کتو:
- غلات: گندم، ذرت، برنج، غلات صبحانه و غیره
- شکر: عسل، شیره افرا، گون و غیره
- میوهها: سیب، موز، پرتقال و غیره
- گیاهان ریشهای و غدهای مانند سیب زمینی
مواد غذایی مجاز در رژیم کتو برای کاهش قند خون:
- گوشت: ماهی، گوشت گوساله، گوسفند، مرغ، تخم مرغ و غیره
- سبزیجات برگدار: اسفناج، کلم پیچ و غیره
- سبزیجاتی که روی زمین رشد میکنند؛ مانند کلم بروکلی، گل کلم و غیره
- لبنیات پرچرب: پنیر، خامه، کره و غیره
- آجیل و دانهها: ماکادمیا، گردو، تخمه آفتابگردان و غیره
- آووکادو و توت: تمشک، زغال اخته و سایر توتهایی که قند کمی دارند
- شیرینکنندهها: استویا، اریتریتول، میوه مانک و سایر شیرینکنندههای کم کربوهیدرات
- چربیها: روغن نارگیل، سس سالاد پر چرب، چربیهای اشباع و غیره
پیش از شروع این رژیم لازم است بدانید که قند خون شما فوراً پایین نمیآید. برخی از مطالعات نشان میدهد که ممکن است مجبور باشید تا 16 هفته از رژیم کتو پیروی کنید تا شاهد کاهش قند خون باشید. البته این موضوع بدان معنا نیست که حتماً باید تا 16 هفته منتظر بمانید. شما میتوانید با مصرف 10 ماده غذایی که قند خون را به طور طبیعی کاهش میدهند، این روند را سریعتر کنید.
10 ماده غذایی برای کاهش طبیعی قند خون
گرچه صبور بودن یک ویژگی مثبت است اما وقتی صحبت از سلامتی میشود شاید بهتر باشد آن را کنار بگذارید. در ادامه به 10 ماده غذایی برای کاهش طبیعی و سریع قند خون اشاره میکنیم.
کلم قرمز
کلم قرمز سرشار از آنتوسیانین است. آنتوسیانین رنگدانهای است که باعث قرمز بودن کلم قرمز شده است. مطالعات متعدد نشان داده است آنتوسیانین باعث کاهش التهاب، کاهش قند خون و بهبود مقاومت به انسولین میشود و از چاقی و دیابت نوع 2 پیشگیری میکند. غذاهای دیگری مانند بلوبری و مواد غذایی بنفش وجود دارد که حاوی آنتوسیانین است و میتوانید با خوردن آنها از مزایای این ماده بهرهمند شوید.
بلوبری و زغال اخته
بلوبری و زغال اخته نیز مانند کلم قرمز حاوی آنتوسیانین است. فلاونوئیدهای موجود در بلوبری و سایر توتها فواید زیادی برای قلب، عروق، پیشگیری از سرطان و عملکرد شناختی بدن دارد.
هنگامی که از رژیم کتو پیروی میکنید، باید به میزان مصرف بلوبری دقت کنید؛ زیرا حاوی 15 گرم قند در هر فنجان است که باعث خارج شدن بدن از کتوز میشود.
زردچوبه
زردچوبه حاوی ماده شیمیایی زرد رنگی به نام کورکومین است. کورکومین به عنوان یک درمان احتمالی برای دیابت به طور گسترده مورد مطالعه قرار گرفته است و نتایج این مطالعات بسیار امیدوارکننده بوده است. کورکومین نه تنها باعث کاهش قند خون میشود، بلکه باعث عملکرد بهتر سلولهای بتا در جزایر لانگرهانس در پانکراس (سلولهای تولیدکننده انسولین) میشود. این به آن معناست که کورکومین میتواند علاوه بر کاهش قند خون در کوتاه مدت، توانایی بدن برای مصرف و هضم کربوهیدرات را بهبود بخشد.
دارچین
دارچین چه به صورت پودر مصرف شود و چه به صورت چوب، سطح قند خون را کاهش میدهد و باعث بهبود حساسیت به انسولین میشود. تنها نکته مهمی که در مورد دارچین وجود دارد، این است که دارچین حاوی یک ترکیب سمی به نام کومارین است که میتواند باعث آسیب به کلیه، کبد و ریه شود.
لیمو ترش
فلاونوئیدها دارای انواع بسیاری هستند که در مواد غذایی گیاهی یافت میشوند. لیمو دارای دو نوع از فلاونوئیدها است که میتوانند متابولیسم گلوکز و چربی را بهبود دهند. هسپریدین و نارینگین، دو فلاونوئید موجود در لیمو ترش هستند و به کاهش سطح قند خون، کلسترول و تریگلیسیرید کمک میکنند. بهترین ویژگی لیمو این است که تنها حاوی 5 گرم کربوهیدرات است و این به آن معناست که شما میتوانید آب لیمو ترش را همراه با آب یا وعدههای غذایی خود میل کنید.
گوشت گاو تغذیه شده با 100 درصد گیاه و لبنیات پر چرب
آیا گوشت واقعا قند خون را کاهش میدهد؟ بله اما تنها در صورتی که حاوی مقدار زیادی اسید چرب به نام اسید لینوئیک مزدوج (اسید لینوئیک کونژوگه یا CLA) باشد. در مطالعات متعددی که روی موشها انجام شد، مشخص شده است که این ماده از طریق کاهش قند خون و بهبود حساسیت به انسولین، به بهود دیابت و پیش دیابت کمک میکند. هیچ مطالعه معتبری درمورد آنچه CLA در بدن انسان انجام میدهد انجام نشده است، اما مطالعات دیگری وجود دارد که نشان میدهد این ماده اثرات ضد سرطانی در بدن انسان دارد.
شکلات تلخ
به ندرت فردی پیدا میشود که به شکلات علاقه نداشته باشد اما ممکن است در زمان خوردن آن احساس عذاب وجدان کنید و نگران چاق شدن باشید؛ با این حال بدن شما به این ماده نیاز دارد. کاکائوی موجود در شکلات تلخ حاوی فلاوانولهای بسیاری است که به کنترل فشار خون و کاهش مقاومت به انسولین کمک میکند. این امر در نهایت منجر به کاهش قند خون میشود.
نکته مهم آن است که باید اطمینان کسب کنید که شکلاتی که مصرف میکنید، 85 درصد یا بالاتر باشد؛ زیرا اغلب شکلاتهای تلخ فرآوری شده حاوی شکر هستند. همچنین میتوانید شکلات تلخ را در خانه تهیه کنید تا از خارج شدن بدنتان از حالت کتوز، جلوگیری کنید.
برای تهیه شکلات تلخ خانگی، نصف پیمانه روغن نارگیل را در یک تابه ذوب کنید. سپس یک پیمانه پودر کاکائو را همراه با یک قاشق غذاخوری شیرین کننده کم کالری مانند اریتریتول را به آن اضافه کنید. مخلوط را به خوبی هم بزنید تا یکدست شود. آن را به یک ظرف مناسب منتقل کنید و در یخچال قرار دهید تا ببندد.
جوانه بروکلی
طی سالهای گذشته، تحقیقات زیادی درمورد جوانه بروکلی انجام شده است که نشان میدهند این جوانهها دارای خواص ضد سرطانی و ضد التهابی هستند. اما آیا این جوانهها در کاهش قند خون نیز موثر هستند؟
در یک مطالعه بالینی تصادفی، محققان دریافتند که مصرف 10 گرم جوانه بروکلی در روز، سطح انسولین را به شکل قابل توجهی کاهش میدهد؛ این امر نشان میدهد جوانه بروکلی میتواند از طریق بهبود حساسیت به انسولین، منجر به کاهش سطح قند خون شود.
پیاز
آزمایشهای انجام شده نشان میدهند، پیاز باعث کاهش شدید گلوکز در خون موشهای مبتلا به دیابت میشود. گرچه تاثیر پیاز روی قند خون انسان نامشخص است اما این گیاه همچنان حاوی فواید زیادی برای سلامتی است. این فواید پیاز تا حدودی به دلیل وجود کوئرستین است. کوئرستین یک فلاونوئید است که در بسیاری از سبزیجات یافت میشود. کوئرستین باعث کاهش قند خون ناشتا و قند خون پس از غذا میشود.
کبر یا کاپاریس
کبر در میان همه مواد غذایی حاوی بیشترین میزان کوئرستین است. این جوانههای خوراکی درست پیش از رسیدن چیده میشوند و با آنها ترشی درست میکنند. مزه گیاه کاپاریس ملایم و کمی شبیه مزه لیمو است. این گیاه حاوی مقدار زیادی آنتی اکسیدان است که از اکسید شدن چربیها در بدن و ایجاد آسیبهای سلولی جلوگیری میکند.
یک وعده غذایی کامل برای کاهش قند خون
مواد غذایی که به آنها اشاره کردیم در کاهش قند خون تاثیر زیادی دارند، اما آنها را چگونه مصرف کنیم؟ بسیار ساده است؛ همه را تبدیل به یک وعده غذایی کنید! یک سالاد خوشمزه با اسفناج، کاپاریس، پنیر پرچرب، جوانه بروکلی و کمی بلوبری یا زغال اخته درست کنید و آن را همراه با روغن زیتون یا سس سزار میل کنید. همچنین میتوانید در کنار آن یک تکه فیله گوشت گاو یا گوسفند 100 درصد تغذیه شده با گیاه، را گریل کرده و یک وعده غذایی کامل تهیه کنید.
ارزانترین راههای کاهش قند خون
علاوه بر رژیم روشهای دیگری نیز وجود دارد که میتوانید سطح قند خون خود را به طور طبیعی کاهش دهید. در ادامه فهرست کوتاهی از مواردی که میتوانند به کاهش قند خون به صورت طبیعی کمک کنند اشاره کردهایم.
ورزش و فعالیت بدنی
سریعترین راه برای کاهش سطح قند خون ورزش است. تمریناتی با شدت کم مانند پیادهروی و دوچرخه سواری تاثیر کمی در کاهش قند خون دارند؛ مگر این که بیش از یک ساعت انجام شوند. مطالعات نشان میدهد که استراتژی مطلوب برای ورزش، انجام تمرین با شدت زیاد و با فواصل کوتاه برای استراحت است.
تغییر در دورههای تمرینی با شدت زیاد، میتواند حساسیت بدن به انسولین را بهبود داده و به کاهش سطح قند خون کمک کند. به عنوان مثال میتوانید 5 الی 10 حرکت ورزشی را با حداکثر سرعت، هر یک را در 30 ثانیه انجام دهید و بین آنها 2 الی 3 دقیقه استراحت کنید. دوچرخه سریع یا دو سرعتی دو فعالیت بدنی مناسب برای کاهش قند خون است.
آب بیشتری بنوشید
قبل، حین و پس از ورزش حتماً آب بنوشید. گرچه هیچ مطالعهای تاثیر مستقیم آب بر کاهش قند خون را اثبات نکرده است، اما یکی از مطالعات انجام شده نشان میدهد افرادی که قند خون بالایی دارند، تمایل کمتری به نوشیدن آب دارند. این مسئله را میتوان اینگونه توجیه کرد که سیستمهایی که هم سطح قند خون و هم مایعات را کنترل میکنند، با هم در ارتباط هستند. به عبارت دیگر، نوشیدن آب بیشتر میتواند به طور غیر مستقیم بر سطح قند خون تاثیر بگذارد.
مدیتیشن (مراقبه)
هنگامی که استرس دارید، مغز شما به لایه آدرنال دستور میدهد که هورمونهایی مانند کورتیزول (هورمون استرس) آزاد کند. کورتیزول در تلاش برای تامین انرژی لازم برای مقابله با عوامل استرسزا، سطح قند خون را افزایش میدهد. این اتفاق امری طبیعی است و معمولاً چند بار در طول روز اتفاق میافتد.
گرچه استرس هیچگاه متوقف نمیشود اما بدون توجه به آنچه میخوریم و انجام میدهیم، این اتفاق ممکن است سلامت ما را دچار مشکل کند. یکی از بهترین روشها برای کاهش استرس، مراقبه یا مدیتیشن است. در یک مطالعه، محققان تاثیر مدیتیشن بر سطح قند خون در بیماران دیابتی را مورد مطالعه قرار دادند. پس از یک ماه مراقبه، یازده بیمار که آزمایش را به اتمام رسانده بودند، فشار خون، سطح A1c، اضطراب و افسردگی کمتری نسبت به سایر افراد داشتند.
خواب کافی و باکیفیت
داشتن خواب شبانه کافی و با کیفیت (حداقل 7 ساعت) به شما کمک میکند سطح قند خون خود را در محدوده سالم نگه دارید. اگر تنها 4 الی 5 ساعت در شب بخوابید، سطح قند خون ناشتا شما به طور قابل توجهی افزایش مییابد. خواب ناکافی باعث مقاومت سلولها نسبت به انسولین میشود و با ادامه این چرخه معیوب، قند خون شما روز به روز افزایش مییابد؛ حتی اگر روزانه قند کمی مصرف کنید!
به عبارت دیگر کم خوابیدن نوعی استرس برای بدن است که منجر به ترشح بیشتر کورتیزول و افزایش سطح قند خون میشود. برای بهبود کیفیت خواب و کاهش استرس به طور همزمان، 10 الی 15 دقیقه قبل از خواب مراقبه و مدیتیشن کنید. این کار ذهن شما را به آرامش میرساند تا راحتتر به خواب بروید.
خلاصه مطالب
رژیم کتوژنیک موثرترین رژیم برای کاهش سطح قند خون است. در حقیقت این رژیم به بیماران دیابتی زیادی کمک کرده است مصرف داروهای خود را کاهش دهند یا قطع کنند. به منظور پایین آوردن سطح قند خون توصیه میشود از مواد غذایی زیر استفاده کنید:
- کلم قرمز
- بلوبری
- کاپاریس
- لیمو ترش
- زردچوبه
- دارچین
- پیاز
- جوانه بروکلی
- شکلات تلخ
- گوشت گاو یا گوسفند 100 درصد تغذیه شده با گیاه
سریعترین راه برای کاهش قند خون، انجام تمرینات ورزشی به صورت متناوب و با شدت بالا است. همچنین نوشیدن آب زیاد، داشتن خواب کافی و انجام مراقبه در کاهش قند خون موثر است.
بهترین متخصص تغذیه را در بیزاَپ پیدا کنید.